Ten geleide: Etnobotanie in Zuidoost-Azië
Ruim 10 jaar geleden hield de NVF op uitnodiging van professor L.J. Slikkerveer haar congres Fytotherapie en Biodiversiteit in Leiden. Congresvoorzitter professor R.P. Labadie opende het symposium met de woorden “Nature expresses herself in biodiversity”: het is de taal van de natuur die tot ons spreekt door middel van biodiversiteit. Fytotherapeuten proberen overal ter wereld deze taal te verstaan, hetzij in traditionele therapievormen, hetzij in modern laboratoriumonderzoek. Verenigingen als de NVF bouwen bruggen tussen deze werelden.
Jan Slikkerveer benadrukt en bestudeert al vanaf 1984 het belang van de symbiose van cultuur- en natuurwetenschap in het universitaire Leiden Ethnosystems and Development (LEAD) programma, waar de bioculturele diversiteit centraal staat. Sinds 1999 bezet Slikkerveer bij het Nationaal Herbarium in Leiden tevens de bijzondere leerstoel Etnobotanische Kennissystemen met betrekking tot Medicinale Planten in Ontwikkelingslanden. Deze leerstoel is inmiddels door de faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen overgenomen vanwege de grote maatschappelijke betekenis en belangstelling voor deze interdisciplinaire wetenschap. Een interview met Slikkerveer door ondergetekende, gevolgd door samenvattingen van enkele recente proefschriften over Indonesische traditionele kruidengeneeskunde, vormt de opening van deze special.
Oriëntatie op andere culturen kan blikverruimend werken; dit blijkt met name uit het artikel van Woerdenbag en Brouwers. In Vietnam is een goede verstandhouding tussen moderne en traditionele geneeskunde de gewoonste zaak ter wereld. Een mooi voorbeeld voor Nederland waar de loopgravenoorlog tussen beoefenaars van beide disciplines alsmaar voortduurt. De overheid speelt hierbij in beide landen een niet te onderschatten rol.
De Boer promoveerde onlangs op etnobotanische aspecten van postpartum-rituelen in Laos. Hij stuurde ons een boeiende samenvatting van zijn werk daar. In het licht van toenemende resistentie van micro-organismen tegen westerse antibiotica is het documenteren van traditionele gebruiken van kruiden met (onder meer) antibiotische werkzaamheid van essentieel belang.
Wij bevinden ons in een periode van toenemende grondstoffencrisis die ongetwijfeld tot verergering van de voedselcrisis zal leiden. In het kader van het verduurzamen van de landbouw en de zorg om voedselzekerheid is het van belang dat etnobotanici documenteren welke eetbare wilde planten verbonden zijn met culturen en ecosystemen. Een mooi voorbeeld hiervan is het promotieonderzoek van Cruz-Garcia dat plaatsvond bij rijstboeren in Thailand.
Het werk dat in deze editie bijeen is gebracht, van Nederlanders in het buitenland en van buitenlanders die in Nederland promoveerden, laat met als voorbeeld Zuidoost-Azië zien wat een geweldige schatkamers aan inheemse kennis er overal ter wereld nog zijn.
Actuele zaken die aan de orde komen in dit nummer zijn onder meer de nog openstaande vragen na het NVF/NVGO-symposium van 15 juni 2012 die door de sprekers van die dag achteraf zijn beantwoord.
Wij hopen dat u dit kleurrijke nummer met veel plezier leest. De redactie van het Nederlands Tijdschrift voor Fytotherapie en het bestuur van de Nederlandse Vereniging voor Fytotherapie wensen u en de uwen een vruchtbaar, geïnspireerd en succesvol 2013 toe.
Drs. A.G.M. van Asseldonk, themacoördinator.
